Dynamische elektriciteitsprijzen op de day-ahead markt
Onderwerpen
De uurlijkse tarieven van elektriciteitsprijzen worden vastgesteld via het merit order-mechanisme, waarbij biedingen van verbruikers aan de vraagzijde worden gematcht met aanbiedingen van producenten aan de aanbodzijde. De market clearing price (MCP) ontstaat op het snijpunt van de geaggregeerde vraag- en aanbodcurves. Elektriciteitsprijzen worden op de day-ahead markt gepubliceerd door EPEX Spot dagelijks rond 13:00 uur voor de volgende dag.
Hoe worden de day-ahead marktprijzen bepaald?
De ‘merit order’ is sterk afhankelijk van vraag en aanbod. Aan de vraagzijde geven partijen aan hoeveel zij bereid zijn te betalen voor een bepaald energievolume. Deze biedingen worden gesorteerd van hoog naar laag, zoals weergegeven door de blauwe lijn in de onderstaande grafiek. Aan de aanbodzijde vindt een vergelijkbaar proces plaats, waarbij producenten aangeven tegen welke marginale kosten zij energie kunnen leveren. Deze biedingen worden gerangschikt van laag naar hoog, waardoor de groen en grijze curve stijgt. Hiermee wordt er onderscheid gemaakt tussen hernieuwbare en grijze energie. De kruising van deze curves bepaalt de ‘market clearing price’ (MCP), oftewel het tarief voor dat specifieke uur en het bijbehorende volume.
Alle partijen aan de vraagzijde betalen uiteindelijk de market clearing price, ongeacht hun oorspronkelijke biedingen. Dit geldt ook voor producenten, die de market clearing price ontvangen, ongeacht hun opgegeven marginale kosten. Partijen die onder de market clearing price hebben geboden, of producenten wiens marginale kosten te hoog zijn, worden niet geselecteerd voor afname of levering in dat specifieke uur. Dit proces wordt uitgevoerd voor elk uur van de dag.
Het gemiddeld dynamische uurtarief is gedaald van €0,096/kWh in 2023 naar €0,077/kWh in 2024. Maar let op: door de toenemende volatiliteit betekent dit niet automatisch een lagere energierekening. De gemiddelde dagelijkse spreiding is in de afgelopen vijf jaar met maar liefst 250% gestegen. Dat wijst op grotere verschillen tussen piek- en daluren, waaronder toenemende verschillen tussen piek- en daluren.
Ook het aantal uren met negatieve elektrischeprijzen is sterk toegenomen:
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 |
105 uur | 86 uur | 110 uur | 372 uur | 542 uur |
- Tot 3 juni 2025: al 299 negatieve stroomprijzen, op koers voor een recordjaar!
Deze ontwikkeling komt door de sterke groei van duurzame opwek, zoals zonne- en windenergie. Op piekmomenten leidt het overschot aan hernieuwbare energie tot extreem lage, of zelfs negatieve marktprijzen.
Volgens scenario’s van CE Delft zal in 2035 ongeveer 75% van de tijd de elektriciteitsprijs onder de 2 cent per kWh liggen. Ongeveer 35% van de tijd zullen de dynamische tarieven zelfs nul zijn, doordat er overproductie uit zon en wind. De gemiddelde marktprijs wordt in 2035 naar verwachting 3,5 cent per kWh.
Daarnaast stijgen de netbeheerkosten fors. In het Stedin-gebied zijn de transportkosten tussen 2020 en 2024 verdubbeld. Er wordt verwacht dat de netkosten richting 2040 zelfs twee tot drie keer hoger zullen zijn dan nu. De oorzaak hiervan is hoge investeringen in netuitbreidingen.
Wat betekent dit?
De energiemarkt is volop in transitie. Hoewel de elektriciteitsprijzen gemiddeld dalen, nemen de netwerkkosten juist toe. Daarom is de verwachting dat de transportkosten op termijn hoger worden dan de inkoopkosten van energie. Deze trend onderstreept het groeiende belang van energie- en vermogensflexibiliteit binnen bedrijven en instellingen.
Daarbij komt de druk op het elektriciteitsnet toe vanwege netcongestie. De energietransitie vereist forse investeringen voor het verzwaren van de infrastructuur. Er wordt geschat dat tot 2040 een netto-investering van maximaal 219 miljard euro nodig is. Om deze kosten te dekken, zullen de nettarieven, de kosten voor het transport en de aansluiting, naar verwachting verdubbelen of zelfs verdrievoudigen.
Waar vroeger het grootste deel van de energierekening werd bepaald door het daadwerkelijke energieverbruik, zullen in de toekomst de kosten voor de piekbelasting en de netaansluiting een veel dominantere rol spelen. Voor consumenten en bedrijven wordt het dan ook steeds belangrijker om te investeren in slimme sturing, energieflexibiliteit en opslag, om zo de kosten van netgebruik te beperken.
Samenwerken aan duurzaam succes
Bij OpenToControl kunnen we helpen om energiekosten te optimaliseren door dynamische energietarieven te integreren in onze slimme algoritmes en door rekening te houden in de optimalisatie van het maximale kW kosten. Deze algoritmes bewaken de contractwaarden, vergroten energieflexibiliteit en stimuleren kostenbesparing. Dit resulteert in een efficiëntere en duurzamere bedrijfsvoering.
Meer weten over dynamische energietarieven? Bekijk de link naar onze webpagina met de up-to-date energieprijzen.
Deel dit bericht op:
